Молекулярлық-генетикалық зерттеулер негізінде жоғары сараланған қалқанша безінің қатерлі ісігінің стратификациясы: әдебиетке шолу
Кілт сөздер:
Қалқанша безінің жоғары сараланған қатерлі ісігі, ЖСҚБҚІ болжамды стратификациясы, ЖСҚБҚІ мутациясының маркерлеріАңдатпа
Өзектілігі: Қалқанша безінің қатерлі ісігі (ҚБҚІ) - бұл бүкіл әлемде алғаш рет анықталған формалардың саны үнемі өсіп келе жатқан эндокриндік органдардың ең көп таралған қатерлі ауруы. Қалқанша безінің қатерлі ісігінің қатерлі ісік құрылымындағы салыстырмалы түрде қарапайым орнына (17 дәрежелі орын) қарамастан, оны емдеу мәселесі соңғы онжылдықтарда әртүрлі медицина салаларындағы ғалымдар мен дәрігерлерді қатты алаңдатады. Бұл көбінесе жас және орта жастағы адамдар арасындағы аурудың өте тез өсуіне байланысты.
ҚБҚ ісігінің дамуында йод тапшылығы, иммундық функцияның төмендеуі, сондай-ақ иондаушы сәулеленудің әсері белгілі рөл атқарады. Бұл молекулалық-генетикалық деңгейде жоғары сараланған ҚБҚІ (ЖСҚБҚІ) стратификация жүйесінің дамуына әкеледі. Мұндай жүйе прогрессия қаупі бар науқастарды таңдау және радионуклидті терапия мен супрессиялық гормондық терапияның агрессивті әдістерін қажет ететін науқастарға ғана қолдану үшін қажет.
Зерттеу мақсаты – ЖСҚБҚІ болжамдық маркерлерін анықтау арқылы қазақстандық популяция үшін стратификация жүйесін әзірлеу мақсатында молекулалық-генетикалық зерттеулер негізінде.
Әдістері: 2017 жылдың қыркүйегі мен 2023 жылдың желтоқсаны аралығында PubMed іздеу базасындағы ғылыми жарияланымдарға әдеби шолу жасалды. Қосу критерийлері: 2017 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін негізгі кілт сөздер бойынша жарияланған күні: «Қалқанша безінің жоғары сараланған қатерлі ісігі», «молекулалық зерттеулерге негізделген ЖСҚБҚІ болжамдық стратификациясы», «ЖСҚБҚІ мутация маркерлері. Сондай-ақ отандық және шетелдік мамандардың кейбір клиникалық зерттеулері қарастырылды.
Нәтижелері: ЖСҚБҚІ бар науқастардың болжамды стратификациясының әдеби деректеріне мета-шолу негізінде ЖСҚБҚІ агрессивті формаларымен байланысты генетикалық маркерлер панелін кеңейтудің негіздемесі келтірілген, аурудың қайталануы кезінде гендік мутацияның маңыздылығы және адекватты емдеуді таңдау дәлелденді.
Қорытынды: Аурудың болжамының генетикалық және патоморфологиялық болжаушыларын іздеу бағытында ғылыми жұмыстар жүргізілуде. ҚБҚІ пайда болуының молекулалық-генетикалық механизмдерін білу дифференциалды диагностикада, аурудың ағымын болжауда және ҚБҚІ агрессивті формаларын емдеуде молекулалық диагностиканы қолдануға кең мүмкіндіктер береді.
