Хром – индукцияланған канцерогенез: әдебиетке шолу

Аңдатпа

Өзектілігі: Халықаралық қатерлі ісіктерді зерттеу агенттігінің (IARC) мәліметтері бойынша алты валентті хром Cr(VI) I топтағы кәсіптік канцероген ретінде анықталды. Cr(VI) өкпенің, мұрынның және синустың қатерлі ісігімен байланысты екендігі туралы көптеген дәлелдер бар. 2357 қатысушыдан тұратын Балтимор когортына негізделген зерттеу жинақталған Cr(VI) экспозициясы мен өкпе ісігінен болатын өлім-жітім көрсеткіштері арасындағы жоғары оң корреляцияны көрсетті. Қазақстанның батыс өңірінде Ақтөбе облысында «Қазхром» ТҰК» АҚ (Донской ГОК, «Феррохром» АҚ) және «АЗХС» АҚ кәсіпорындарының көп жылдық қызметінің нәтижесінде тұрақты антропогендік хром биохимиялық провинциясы қалыптасты, бұл өз әсерін тигізуде. осы аймақ тұрғындарының денсаулығы туралы. Батыс өңіріндегі ферроқорытпа зауытының жұмысшылары арасында жүргізілген сауалнама 15 жыл ішінде зауыт жұмысшылары арасында онкологиялық аурулардан болатын өлім-жітім халықтың қалған бөлігімен салыстырғанда айтарлықтай жоғары екенін көрсетті: 50-59 жас аралығындағы адамдар арасында, ерлер арасында – 3,3 есе, әйелдер үшін – 7,9 есе. Алты валентті хромның ағзаға әсері туралы материалдардың үлкен көлемі бар, оны ретке келтіру және соңғысының канцерогенездегі рөлін ашу қажет.

Зерттеудiң мақсаты – канцерогенездегі алты валентті хромның рөлін көрсету.

Материалдар мен әдістерi: MEDLINE, Embase, Scopus, PubMed, Cochrane бақыланатын сынақтардың орталық тізілімінен алынған деректер соңғы 10 жылдағы маңызды ақпаратты таңдау және талдау үшін: алты валентті хром, канцерогенез, ауыр металдар, онкогенез сияқты негізгі сөздерді пайдалана отырып талданды. Барлығы 173 дереккөз табылды, оның 50-і зерттелетін металдың валенттілігін ескере отырып талдауға енгізілді.

Нәтижелерi: алты валентті хром адам ағзасында болған кезде жасушалық тотықсыздандырғыштармен әрекеттесіп, Cr(V), Cr(IV) және, сайып келгенде, Cr(III) түзеді. Соңғысы жасуша ядросында өте уытты Cr(III) ДНҚ қосындыларының түзілуіне әкелуі мүмкін. Осы аралық өнімдердің барлығы ДНҚ зақымдануын немесе ДНҚ-ақуыздың айқаспалы байланыстарын тудыруы мүмкін. Хромның канцерогенділігін түсіндірудің бірнеше механизмдері ұсынылды. Шын мәнінде, Cr-индукцияланған канцерогенез тінге, жасуша түріне, Cr(VI) концентрациясына, әсер ету уақытына және белгілі бір жылу соққысының белоктарының изоформаларына, хромосомалық тұрақсыздыққа, ядролық ақуыз I (Nupr) индукциясы, ДНҚ аддукциясы және бос радикалдардың түзілуіне байланысты болуы мүмкін; Cr(V) және Cr(IV) аралық өнімдерінің реактивтілігі. Ген экспрессиясының эпигенетикалық өзгерістері канцерогенездің негізгі элементі болып саналады.

Қорытынды: Канцерогенез механизмдерін түсіну Cr(VI)-индукцияланған қатерлі ісіктің алдын алу және емдеу үшін маңызды. Хром биогеохимиялық провинциясында онкогенездің алдын алу үшін стратегиялық әзірлемелер қажет.